Art. 554

Rozstrzygnięcie w przedmiocie zasadności odwołania

1. Izba uwzględnia odwołanie w całości lub w części, jeżeli stwierdzi:

1) naruszenie przepisów ustawy, które miało wpływ lub może mieć istotny wpływ na wynik postępowania o udzielenie zamówienia, konkursu lub systemu kwalifikowania wykonawców;

2) niezgodność projektowanego postanowienia umowy z wymaganiami wynikającymi z przepisów ustawy.

2. W przypadku uwzględnienia odwołania w części, w sentencji wyroku Izba wskazuje, które zarzuty uznała za uzasadnione, a które za nieuzasadnione.

3. Uwzględniając odwołanie, Izba może:

1) jeżeli umowa nie została zawarta:

a) nakazać wykonanie lub powtórzenie czynności zamawiającego albo

b) nakazać unieważnienie czynności zamawiającego, albo

c) nakazać zmianę projektowanego postanowienia umowy albo jego usunięcie, jeżeli jest niezgodne z przepisami ustawy, albo

2) jeżeli umowa została zawarta oraz zachodzi jedna z przesłanek, o których mowa w art. 457 ust. 1:

a) unieważnić umowę albo

b) unieważnić umowę w zakresie zobowiązań niewykonanych i nałożyć karę finansową w uzasadnionych przypadkach, w szczególności gdy nie jest możliwy zwrot świadczeń spełnionych na podstawie umowy podlegającej unieważnieniu, albo

c) nałożyć karę finansową albo orzec o skróceniu okresu obowiązywania umowy w przypadku stwierdzenia, że utrzymanie umowy w mocy leży w ważnym interesie publicznym, w szczególności w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa, albo

3) jeżeli umowa została zawarta w okolicznościach dopuszczonych w ustawie, stwierdzić naruszenie przepisów ustawy.

4. Izba, orzekając na podstawie ust. 3 pkt 2, uwzględnia wszystkie istotne okoliczności, w tym powagę naruszenia, zachowanie zamawiającego oraz konsekwencje unieważnienia umowy lub jej postanowienia.

5. Ważnego interesu publicznego w rozumieniu ust. 3 pkt 2 lit. c nie stanowi interes gospodarczy związany bezpośrednio z zamówieniem, obejmujący w szczególności konsekwencje poniesienia kosztów wynikających z opóźnienia w wykonaniu zamówienia, wszczęcia nowego postępowania o udzielenie zamówienia, udzielenia zamówienia innemu wykonawcy oraz zobowiązań prawnych związanych z unieważnieniem umowy. Interes gospodarczy w utrzymaniu ważności umowy może być uznany za ważny interes publiczny wyłącznie w przypadku, gdy unieważnienie umowy spowoduje niewspółmierne konsekwencje.

6. Izba nie może nakazać zawarcia umowy lub wprowadzenia do umowy postanowienia o określonej treści.

7. Izba nie może unieważnić umowy, jeżeli mogłoby to stanowić istotne zagrożenie dla szerszego programu obrony i bezpieczeństwa niezbędnego ze względu na interesy związane z bezpieczeństwem Rzeczypospolitej Polskiej.

---

1. Rozstrzygnięcie w przedmiocie zasadności odwołania. O oddaleniu lub uwzględnieniu odwołania Izba orzeka tylko w wyroku (art. 553 Pzp).

2. Uwzględnienie odwołania. Izba uwzględnia odwołanie, jeżeli stwierdzi:

1) naruszenie przepisów Pzp, które miało wpływ lub może mieć istotny wpływ na wynik postępowania o udzielenie zamówienia, konkursu lub systemu kwalifikowania wykonawców (art. 554 ust. 1 pkt 1 Pzp),

2) niezgodność projektowanego postanowienia umowy z wymaganiami wynikającymi z przepisów prawa (art. 554 ust. 1 pkt 2 Pzp).

Z treści art. 554 ust. 1 pkt 1 Pzp wynika, że dla uwzględnienia odwołania nie jest wystarczające jedynie stwierdzenie przez Izbę naruszenia przez zamawiającego przepisów Pzp. Stwierdzone naruszenie musi być tego rodzaju, że:

1) miało lub

2) może mieć istotny wpływ na wynik postępowania o udzielenie zamówienia, konkursu lub systemu kwalifikowania wykonawców.

Na podstawie art. 513 ust. 1 Pzp dopuszczalne jest wniesienie odwołania na projektowane postanowienie umowy. Przesłanką uwzględnienia takiego odwołania jest stwierdzenie przez Izbę niezgodności zaskarżonego projektowanego postanowienia umowy z wymaganiami wynikającymi z przepisów Pzp.

Izba może uwzględnić odwołanie:

1) w całości lub

2) w części.

W przypadku gdy odwołanie zostanie przez Izbę uwzględnione w części, Izba zobowiązana jest do wskazania w sentencji wyroku, które zarzuty uznała za uzasadnione, a które za nieuzasadnione. Przepis ten ma praktyczne znaczenie w kontekście wymogów formalnych skargi na orzeczenie KIO, korespondując z art. 581 Pzp, który wymaga m.in. wskazania, czy orzeczenie Izby zaskarżone jest w całości, czy też w części oraz wskazania zaskarżonej części orzeczenia KIO.

3. Treść wyroku Izby w przypadku uwzględnienia odwołania. Art. 554 Pzp określa, jaki wyrok może wydać KIO w przypadku uwzględnienia odwołania. Treść rozstrzygnięcia zależy od tego, czy umowa w sprawie zamówienia publicznego została zawarta, a jeśli tak, to czy została zawarta w okolicznościach dopuszczonych w Pzp, czy też wbrew przepisom Pzp.

Zgodnie z treścią art. 577 Pzp zamawiający nie może zawrzeć umowy do czasu ogłoszenia przez Izbę wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie odwoławcze. Typowa będzie zatem sytuacja, w której Izba będzie orzekała w stanie faktycznym, w którym umowa w sprawie zamówienia publicznego nie będzie zawarta. Jeżeli zakaz zawarcia umowy zostanie uchylony w trybie art. 578 ust. 2 Pzp, KIO będzie orzekała w stanie faktycznym, w którym umowa została zawarta w okolicznościach dopuszczonych w Pzp. Jeżeli zamawiający zawrze umowę w sprawie zamówienia publicznego wbrew zakazowi, o którym mowa w art. 577 Pzp, bez uprzedniego uchylenia tego zakazu w trybie art. 578 ust. 2 Pzp, Izba będzie orzekała w stanie faktycznym, w którym umowa została zawarta wbrew przepisom Pzp.

4. Wskazanie, czego Izba nie może nakazać. Art. 554 ust. 6 Pzp wskazuje, jakich rozstrzygnięć Izba nie może wydać w sytuacji uwzględnienia odwołania, a mianowicie Izba nie może nakazać:

1) zawarcia umowy lub

2) wprowadzenia do umowy postanowień o określonej treści.

5. Dopuszczalna treść wyroku Izby w przypadku uwzględnienia odwołania, jeżeli umowa nie została zawarta. Jeżeli umowa nie została zawarta, Izba może nakazać:

1) wykonanie lub powtórzenie czynności zamawiającego (art. 554 ust. 3 pkt 1 lit a Pzp),

2) unieważnienie czynności zamawiającego (art. 554 ust. 3 pkt 1 lit b Pzp),

3) zmianę projektowanego postanowienia umowy albo jego usunięcie, jeżeli jest niezgodne z przepisami ustawy (art. 554 ust. 3 pkt 1 lit c Pzp).

6. Dopuszczalne rozstrzygnięcia Izby w przypadku uwzględnienia odwołania, jeżeli umowa została zawarta w okolicznościach dopuszczonych w Pzp. Jeżeli umowa została zawarta w okolicznościach dopuszczonych w Pzp, Izba może stwierdzić naruszenie przepisów ustawy (art. 554 ust. 3 pkt 3 Pzp).

7. Dopuszczalna treść wyroku Izby w przypadku uwzględnienia odwołania, jeżeli umowa została zawarta w okolicznościach niedopuszczonych w Pzp. Dopuszczalną treść wyroku Izby w tym przypadku określa art. 554 ust. 3 pkt 2 Pzp. Przepis ten ma zastosowanie:

1) jeżeli umowa w sprawie zamówienia publicznego została zawarta wbrew zakazowi z art. 577 Pzp,

2) jeżeli Izba nie uchyliła zakazu zawarcia umowy (art. 578 ust.2 Pzp)

oraz gdy zachodzi jedna z przesłanek, o których mowa w art. 457 ust. 1 Pzp.

Przepis art. 457 ust. 1 Pzp reguluje przesłanki unieważnienia umowy, które zachodzą, jeżeli zamawiający:

1) z naruszeniem ustawy udzielił zamówienia, zawarł umowę ramową lub ustanowił dynamiczny system zakupów bez uprzedniego zamieszczenia w BZP albo przekazania UPUE ogłoszenia wszczynającego postępowanie lub bez wymaganego ogłoszenia zmieniającego ogłoszenie wszczynające postępowanie, jeżeli zmiany miały znaczenie dla sporządzenia wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu albo ofert,

2) zawarł umowę z naruszeniem art. 264 lub art. 308 ust. 2 lub 3 lub art. 421 ust. 1 lub 2 albo art. 577 Pzp, jeżeli uniemożliwiło to KIO uwzględnienie odwołania przed zawarciem umowy,

3) zawarł umowę przed upływem terminu, o którym mowa w art. 216 ust. 2 Pzp,

4) z naruszeniem art. 314 ust. 1 pkt 3, ust. 3 i 4, art. 315 lub art. 422 ust. 2 lub 3 Pzp udzielił zamówienia objętego umową ramową,

5) z naruszeniem art. 323, art. 324 lub art. 391 ust. 4 lub 5 udzielił zamówienia objętego dynamicznym systemem zakupów.

Jeżeli zatem umowa została zawarta wbrew przepisom Pzp oraz zachodzi jedna z przesłanek wymienionych w art. 457 ust. 1 Pzp, uwzględniając odwołanie, KIO może:

1) unieważnić umowę, albo

2) unieważnić umowę w zakresie zobowiązań niewykonanych i nałożyć karę finansową w uzasadnionych przypadkach, w szczególności gdy nie jest możliwy zwrot świadczeń spełnionych na podstawie umowy podlegającej unieważnieniu, albo

3) nałożyć karę finansową albo orzec o skróceniu okresu obowiązywania umowy w przypadku stwierdzenia, że utrzymanie umowy leży w ważnym interesie publicznym, w szczególności w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa.

Unieważnienie umowy, o którym mowa w art. 554 ust. 3 pkt 2 lit. a Pzp, dotyczy unieważnienia całej umowy w sprawie zamówienia publicznego. Unieważnienie umowy ma skutek taki, jakby umowa ta nigdy nie została pomiędzy stronami zawarta.

Zgodnie z treścią art. 554 ust. 3 pkt 2 lit. b Pzp KIO może unieważnić umowę w części zobowiązań niewykonanych i nałożyć na zamawiającego karę finansową. Nałożenie kary finansowej na podstawie tego przepisu może mieć miejsce w szczególności w sytuacji, gdy nie jest możliwy zwrot świadczeń spełnionych na podstawie umowy podlegającej unieważnieniu.

Unieważnienie umowy w tym przypadku odnosi się tylko do zobowiązań niewykonanych. Zgodnie z treścią art. 554 ust. 3 pkt 2 lit. c Pzp KIO może nałożyć na zamawiającego karę finansową albo orzec o skróceniu okresu obowiązywania umowy. Skrócenie okresu obowiązywania umowy dotyczy sytuacji, w której Izba stwierdzi, że utrzymanie umowy w mocy leży w ważnym interesie publicznym, w szczególności w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa.

8. Ważny interes publiczny. Pzp nie definiuje pojęcia „ważnego interesu publicznego”, o którym mowa w art. 554 ust. 3 pkt 2 lit. c Pzp; ocena w tym zakresie należy do Izby. Pzp jedynie przykładowo wskazuje, że ważny interes publiczny może dotyczyć w szczególności dziedziny obronności i bezpieczeństwa. Pzp precyzuje jednak w art. 554 ust. 5 Pzp, że ważnego interesu publicznego nie stanowi interes gospodarczy związany bezpośrednio z zamówieniem, obejmujący w szczególności:

1) konsekwencje poniesienia kosztów wynikających z opóźnienia w wykonaniu zamówienia,

2) wszczęcie nowego postępowania o udzielenie zamówienia,

3) udzielenie zamówienia innemu wykonawcy,

4) zobowiązania prawne związane z unieważnieniem umowy.

Interes gospodarczy w utrzymaniu ważności umowy może być uznany za ważny interes publiczny wyłącznie w przypadku, gdy unieważnienie umowy spowoduje niewspółmierne konsekwencje.

Z uwagi na restrykcyjny charakter rozstrzygnięć, o których mowa w art. 554 ust. 3 pkt 2 Pzp, orzekając na podstawie tego przepisu, KIO zobowiązane jest do uwzględnienia:

1) wszystkich istotnych okoliczności,

2) powagi naruszenia,

3) zachowania zamawiającego,

4) konsekwencji unieważnienia umowy lub postanowienia umowy.

9. Zakaz unieważnienia umowy. Pomimo że w danym stanie faktycznym zachodziłyby przesłanki do unieważnienie umowy, KIO nie może unieważnić umowy, jeżeli mogłoby to stanowić istotne zagrożenie dla szerszego programu obrony i bezpieczeństwa niezbędnego ze względu na interesy związane z bezpieczeństwem Rzeczypospolitej Polskiej (art. 554 ust. 7 Pzp).

10. Nakładanie przez Izbę kar finansowych. Wysokość i zasady nakładania przez Izbę kary finansowej reguluje art. 563 Pzp i art. 564 Pzp.