DZIAŁ IV
Szczególne instrumenty i procedury w zakresie zamówień klasycznych
Rozdział 3
Konkurs
Oddział 1
Przepisy ogólne
Art. 325
Przesłanki zorganizowania konkursu
1. Zamawiający może zorganizować konkurs w celu wyboru pracy konkursowej o charakterze twórczym, dotyczącej, w szczególności planowania przestrzennego, projektowania urbanistycznego, projektowania architektonicznego, projektowania architektoniczno-budowlanego, przetwarzania danych, projektowania z zakresu informatyki oraz zamierzenia innowacyjnego.
2. Jeżeli zamawiający zamierza udzielić zamówienia na usługi projektowania architektonicznego lub projektowania architektoniczno-budowlanego, zamówienie takie poprzedzone jest konkursem.
3. Przepisu ust. 2 nie stosuje się do zamówień:
1) udzielanych w trybie negocjacji z ogłoszeniem, dialogu konkurencyjnego, negocjacji bez ogłoszenia lub zamówienia z wolnej ręki;
2) o wartościach mniejszych niż progi unijne;
3) których przedmiotem jest obiekt liniowy w rozumieniu ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane.
4. Do konkursu przepisy działu I rozdziału 2 stosuje się odpowiednio, z tym że przepisu art. 17 nie stosuje się.
1. Uwagi ogólne. Norma z art. 325 ust. 1 Pzp dopełnia definicję konkursu z art. 7 pkt 8 Pzp. Przywołany przepis stanowi, iż przez konkurs należy rozumieć przyrzeczenie publiczne, w którym zamawiający przez publiczne ogłoszenie przyrzeka nagrodę za wykonanie i przeniesienie prawa do pracy konkursowej wybranej przez sąd konkursowy. Komentowany przepis stanowi zaś dodatkowo, że celem organizowania konkursu jest wybór pracy konkursowej o charakterze twórczym. Zatem przesłanką zastosowania tej procedury jest twórczy charakter przedmiotu zamówienia. Dla ustalenia twórczego charakteru przedmiotu zamówienia konieczne jest odwołanie się do znaczenia pojęcia „twórczości” określonego ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Na przesłankę twórczości w świetle doktryny dotyczącej praw autorskich składają się indywidualność dzieła i jego oryginalność13.
W art. 325 ust. 1 Pzp określono także przykładowe dziedziny, w których można zorganizować konkurs. Nie jest to katalog zamknięty, o czym świadczy użyty zwrot „w szczególności”. Oznacza to, że właściwie we wszystkich przypadkach, w których występuje twórczy element aktywności autora przejawiający się w pracach, konkurs jako forma wyboru najlepszej takiej pracy może mieć zastosowanie. W zakresie dziedzin wskazanych przez ustawodawcę warto zwrócić uwagę na nowość w postaci odwołania do projektowania z zakresu informatyki, ale także projektowania z zakresu zamierzenia innowacyjnego.
Warto też a contrario wskazać, że jeżeli w konkretnym zamówieniu, mieszczącym się w dziedzinach przywołanych w art. 325 ust. 1 Pzp, przedmiot zamówienia nie ma charakteru twórczego, nie będą zachodziły podstawy do zastosowania tej procedury.
2. Konkurs fakultatywny i obligatoryjny. W art. 325 ust. 1 i 2 Pzp, inaczej niż miało to miejsce w Pzp2004, gdzie konkurs był procedurą wyłącznie fakultatywną, wprowadzono konkurs częściowo obligatoryjny. Obligatoryjny, z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w art. 325 ust. 3 Pzp, będzie konkurs, który za przedmiot ma przygotowanie twórczej pracy konkursowej w zakresie projektowania architektonicznego lub projektowania architektoniczno-budowlanego. Nie będzie dopuszczalne w świetle art. 325 ust. 2 Pzp udzielenie zamówienia publicznego na twórcze usługi projektowe, jeśli uprzednio nie zostanie przeprowadzony konkurs w przedmiocie wyboru najlepszej pracy konkursowej (z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w art. 325 ust. 3 Pzp). Usługi projektowania architektonicznego lub projektowania architektoniczno-budowlanego nie muszą być poprzedzone konkursem, jeśli z uwagi na specyfikę planowanych zamówień nie występuje w nich (istotny) element twórczości.
Przepis art. 325 ust. 2 Pzp ponadto wyraźnie łączy obowiązek przeprowadzenia konkursu z planowanym zamówieniem na usługi. Bezpośrednim efektem rozstrzygnięcia konkursu nie może być udzielenie zamówienia na dostawy. Jeśli zatem przedmiotem planowanego zamówienia będą roboty budowlane realizowane w formule zaprojektuj i wybuduj (gdzie zarówno projekt, jak i roboty wykonuje wybrany wykonawca), to pomimo iż ich elementem jest wykonanie dokumentacji projektowej – nie będzie obowiązku poprzedzania takiego zamówienia konkursem. Konkursy, które za przedmiot mają pozostałe typy prac (np. informatyczne), pozostają procedurą całkowicie fakultatywną.
3. Odstępstwa od obligatoryjnego przeprowadzenia konkursu. Art. 325 ust. 3 Pzp wprowadza wyjątki, które pozwalają zamawiającemu na odstąpienie od obowiązku przeprowadzenia konkursu, pomimo iż przedmiot planowanego zamówienia publicznego dotyczy usług projektowania architektonicznego lub projektowania architektoniczno-budowlanego. Nie będzie konieczne przeprowadzenie konkursu, jeżeli zamówienie na wykonanie projektowania architektonicznego lub projektowania architektoniczno-budowlanego zamawiający zamierza przeprowadzić w jednym z następujących trybów: negocjacji z ogłoszeniem, dialogu konkurencyjnego, negocjacji bez ogłoszenia lub zamówienia z wolnej ręki. Bezprzedmiotowe jest bowiem przeprowadzenie konkursu w sytuacji, gdy planowane do udzielenia zamówienie na usługi spełnia przesłanki pozwalające na zastosowanie niekonkurencyjnego trybu zamówienia z wolnej ręki lub częściowo tylko konkurencyjnego trybu negocjacji bez ogłoszenia wskazane odpowiednio w art. 214 lub art. 209 Pzp. Możliwe jest także odstąpienie od konkursu, jeżeli zamawiający planuje udzielić zamówienia w trybach konkurencyjnych wymagających przeprowadzenia negocjacji pomiędzy zamawiającym a wykonawcami-projektantami, tj. w trybach negocjacji z ogłoszeniem lub dialogu konkurencyjnego. Nie jest ponadto obligatoryjne przeprowadzenie konkursu, jeżeli zamówienie dotyczące usługi projektowania architektonicznego lub projektowania architektoniczno-budowlanego ma za przedmiot obiekt liniowy w rozumieniu Prawa budowlanego. W świetle art. 3 pkt 3a Prawa budowlanego przez obiekt liniowy należy rozumieć obiekt budowlany, którego charakterystycznym parametrem jest długość, w szczególności droga wraz ze zjazdami, linia kolejowa, wodociąg, kanał, gazociąg, ciepłociąg, rurociąg, linia i trakcja elektroenergetyczna, linia kablowa nadziemna i, umieszczona bezpośrednio w ziemi, podziemna, wał przeciwpowodziowy oraz kanalizacja kablowa, przy czym kable w niej zainstalowane oraz kable zainstalowane w kanale technologicznym nie stanowią obiektu budowlanego lub jego części ani urządzenia budowlanego.
Nie ma konieczności przeprowadzenia konkursu na usługi projektowania architektonicznego lub projektowania architektoniczno-budowlanego, jeśli wartość przyszłego zamówienia będzie mniejsza niż progi unijne. Wartość zamówienia, o której mowa w przepisie, należy odnosić do wartości usług projektowania, a nie wartości ewentualnych robót budowlanych.
4. Odpowiednie stosowanie przepisów działu I rozdziału 2. Postanowienia działu I rozdziału 2 Pzp, zatytułowanego „Zasady udzielania zamówień”, znajdują odpowiednie zastosowanie do konkursu, z wyłączeniem zasady efektywności, która w konkursie bezpośrednio nie obowiązuje. Pozostałe zasady stosuje się odpowiednio, uwzględniając różnice formalne pomiędzy procedurą zamówieniową a procedurą konkursową. W szczególności modyfikacji dozna stosowanie w konkursie zasady jawności, która będzie ograniczona regułą anonimowości pracy konkursowej i sposobem dokumentowania przebiegu konkursu, w którym odstąpiono od możliwości ujawniania prac konkursowych innych niż te, które zdobyły nagrody (zob. komentarz do art. 16 i 18–20 Pzp).
13 J. Barta, R. Markiewicz, System Prawa Prywatnego. Prawo autorskie, t. 11, Warszawa 2017, s. 9