Dział VIII
Organy właściwe w sprawach zamówień
Rozdział 2
Krajowa Izba Odwoławcza
Oddział 1
Zadania i ustrój Krajowej Izby Odwoławczej
Art. 473
Kompetencje i status KIO
1. Krajowa Izba Odwoławcza, zwana dalej „Izbą”, jest organem właściwym do:
1) rozpoznawania odwołań w przypadkach, o których mowa w art. 513;
2) rozpoznawania wniosków o uchylenie zakazu zawarcia umowy, o których mowa w art. 578 ust. 1;
3) podejmowania uchwał zawierających opinię do zastrzeżeń zamawiającego do wyniku kontroli uprzedniej oraz kontroli doraźnej prowadzonej przez Prezesa Urzędu.
2. Obsługę organizacyjno-techniczną oraz księgową Izby zapewnia Urząd.
1. Cel regulacji. Przepisy działu VIII, rozdziału 2 Pzp regulują kompleksowo zasady i ustrój Krajowej Izby Odwoławczej oraz zasady jej funkcjonowania. W rozdziale tym zawarte zostały m.in. regulacje związane z wyznaczaniem składów orzekających oraz z instytucją wyłączenia ze składu orzekającego członka Izby.
2. Status KIO. Powołanie instytucji do rozstrzygania sporów z obszaru zamówień publicznych jest jednym z elementów skutecznego i efektywnego dostępu do środków ochrony prawnej, o którym mowa w dyrektywach odwoławczych. W myśl art. 473 Pzp KIO jest organem państwowym właściwym do rozpoznawania odwołań wnoszonych w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego, rozpoznawania wniosków o uchylenie zakazu zawarcia umowy oraz podejmowaniu uchwał zawierających opinię do zastrzeżeń zamawiającego do wyniku kontroli prowadzonej przez Prezesa Urzędu. Izba jest stałym organem quasi-sądowym (czyli organem posiadającym określoną organizację i strukturę, któremu przyznano kompetencje orzecznicze), którego członkowie przy rozpoznawaniu odwołań związani są prawem zamówień publicznych, a prowadzonym przez KIO postępowaniem kontrolnym rządzi zasada kontradyktoryjności. Członkowie KIO są niezawiśli i związani obowiązującymi przepisami prawa. Izba jest jednocześnie sądem w rozumieniu art. 267 TFUE, co oznacza, że ma prawo do wystąpienia do TSUE z pytaniem prejudycjalnym. Charakter KIO jako organu sądowego w rozumieniu art. 267 TFUE potwierdził TSUE3, stwierdzając, że „Krajowa Izba Odwoławcza, która jest organem ustanowionym na podstawie ustawy Prawo zamówień publicznych, mającym wyłączną właściwość do rozpoznawania w pierwszej instancji sporów wykonawców z instytucjami zamawiającymi, i którego funkcjonowanie regulują art. 172–198 wspomnianej ustawy, jest sądem w rozumieniu art. 267 TFUE, gdy wykonuje swoje kompetencje objęte zakresem wymienionych przepisów, co ma miejsce w ramach postępowania głównego”4. TK stwierdził natomiast5, że „w polskim systemie prawa KIO nie spełnia kryterium sądu w znaczeniu konstytucyjnym, w związku z czym ustawodawca zdecydował się powierzyć kontrolę jego orzeczeń sądom powszechnym”.
3. Kompetencje KIO. Art. 473 ust. 1 Pzp wymienia wszystkie kompetencje, jakie zostały przyznane Izbie przez ustawodawcę. KIO zatem jest organem właściwym do:
1) rozpoznawania odwołań w przypadkach, o których mowa w art. 513 Pzp;
2) rozpoznawania wniosków o uchylenie zakazu zawarcia umowy, o których mowa w art. 578 ust. 1 Pzp;
3) podejmowania uchwał zawierających opinię do zastrzeżeń zamawiającego do wyniku kontroli uprzedniej oraz kontroli doraźnej prowadzonej przez Prezesa Urzędu, o których mowa w art. 610 ust. 3 Pzp oraz art. 617 Pzp.
O ile w obszarze regulacji dotyczących rozpoznawania wniosków o uchylenie zakazu zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego oraz podejmowania uchwał zawierających opinię do zastrzeżeń zamawiającego do wyniku kontroli zasadniczo nie nastąpiły zmiany, to na podkreślenie zasługuje rozszerzenie kompetencji Izby w przypadku rozpoznawania odwołań (szerzej w komentarzu do art. 513 Pzp). Podkreślić przy tym należy, że rola, jaką pełni KIO w systemie zamówień publicznych, jest bardzo istotna, gdyż jest ona gwarantem przestrzegania zasad udzielania zamówień publicznych.
4. Organizacja pracy. KIO nie ma swojego majątku ani budżetu. Działalność KIO finansowana jest z budżetu państwa. Podmiotem zapewniającym obsługę Izby jest Urząd Zamówień Publicznych. Urząd w ramach swojej struktury organizacyjnej posiada wyodrębnione biuro, które w zakresie powierzonych mu zadań wykonuje czynności związane z zapewnieniem prawidłowego pod względem technicznym przebiegu postępowań odwoławczych. Urząd zapewnia organizację, pomieszczenia oraz personel, który w ramach swoich obowiązków wykonuje czynności związane, m.in. z obsługą posiedzeń Izby, jak również obsługę księgową i kadrową.
3 Wyrok TSUE z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie C-465/11 Forposta i ABC Direct Contact sp. z o.o. przeciwko Poczcie Polskiej SA, ECLI:EU:C:2012:801
4 Wyrok w sprawie Forposta i ABC Direct Contact…, pkt 18
5 Wyrok TK z dnia 15 kwietnia 2014 r., sygn. akt SK 12/13