Art. 189

Partnerstwo innowacyjne – definicja trybu

1. Zamawiający może udzielić zamówienia w trybie partnerstwa innowacyjnego w przypadku zapotrzebowania na innowacyjny produkt, usługę lub roboty budowlane, jeżeli nie są one dostępne na rynku.

2. Partnerstwo innowacyjne to tryb udzielenia zamówienia, w którym w odpowiedzi na ogłoszenie o zamówieniu wnioski o dopuszczenie do udziału w postępowaniu mogą składać wszyscy zainteresowani wykonawcy. Zamawiający zaprasza wykonawców dopuszczonych do udziału w postępowaniu do składania ofert wstępnych, prowadzi z nimi negocjacje w celu ulepszenia treści ofert wstępnych, ofert składanych na etapie negocjacji, po zakończeniu których zaprasza do składania ofert obejmujących prace badawczo-rozwojowe, których celem jest opracowanie innowacyjnego produktu, usługi lub robót budowlanych, a po ich opracowaniu dokonuje zakupu dostaw, usług lub robót budowlanych, pod warunkiem że odpowiadają one poziomom wydajności i maksymalnym kosztom, uzgodnionym między zamawiającym a wykonawcą lub wykonawcami.

---

1. Uwagi ogólne. Partnerstwo innowacyjne jest procedurą udzielania zamówień publicznych wprowadzoną wraz z implementacją do krajowego porządku prawnego przepisów dyrektyw z 2014 r. Procedura ta posiada dwie charakterystyczne cechy. Po pierwsze, służy zakupowi produktów, usług i robót budowlanych, które w momencie inicjowania procedury nie istnieją na rynku. Po drugie, w ramach procedury prowadzonej w trybie partnerstwa innowacyjnego dokonuje się zarówno stworzenia przedmiotu zamówienia, jak i zakupienia jego komercyjnych ilości.

2. Przesłanka stosowania partnerstwa innowacyjnego. Pzp formułuje warunek wstępny zastosowania procedury partnerstwa innowacyjnego, którym jest niedostępność na rynku poszukiwanych przez zamawiającego produktów, usług lub robót budowlanych. W związku z takim warunkiem zamawiający będzie musiał dokonać uprzedniego rozeznania rynku dla stwierdzenia rzeczywistej niedostępności poszukiwanego produktu, usługi lub robót budowlanych. Taka uprzednia analiza rynku ma zapobiec potraktowaniu jako innowacji przedmiotu dostępnego na rynku oraz rozpoczynaniu rozbudowanej i długotrwałej procedury, jeśli dane rozwiązanie już funkcjonuje lub istnieją powody pozwalające sądzić, że w najbliższym czasie powstanie.

Wydaje się, że w przypadku zamówień o wartości równej lub przekraczającej progi unijne, dokonanie uprzedniego rozeznania rynku i wykazanie niedostępności pożądanego przedmiotu zamówienia powinno zostać przeprowadzone w ramach analizy potrzeb i wymagań, do dokonania której zobowiązuje zamawiających nowy przepis artykułu 83 Pzp. Obowiązek sporządzenia analizy potrzeb i wymagań nie dotyczy zamówień o wartości mniejszej niż progi unijne, stąd w takich przypadkach ustawodawca pozostawia zamawiającemu ustalenie sposobu rozeznania rynku i wykazania niedostępności pożądanego przedmiotu zamówienia.

Niedostępność pożądanego przedmiotu zamówienia powinna być rozwiązywana poprzez zastosowanie trybu partnerstwa innowacyjnego tylko w sytuacjach, gdy bezpośrednia i długotrwała współpraca pomiędzy zamawiającym i wykonawcą lub wykonawcami biorącymi w niej udział będzie uzasadniona. W związku z tym w ramach analizy potrzeb i wymagań zamawiający powinien również rozważyć możliwość zakupu innowacji za pośrednictwem alternatywnych do partnerstwa innowacyjnego trybów lub instrumentów. Takim instrumentem będzie np. zakup usług badawczych i rozwojowych poza Pzp w formule zamówienia przedkomercyjnego (czyli na podstawie wyłączenia przewidzianego w art. 11 ust. 1 pkt 3 Pzp) lub skorzystanie z innych niż partnerstwo innowacyjne trybów przewidzianych do zakupu rozwiązań innowacyjnych czy rozwiązań wymagających dostosowania do potrzeb zamawiającego, takich jak negocjacje z ogłoszeniem czy dialog konkurencyjny.

3. Etapy procedury prowadzonej w trybie partnerstwa innowacyjnego. Procedura partnerstwa innowacyjnego jest dwuetapowa. W pierwszym etapie dokonuje się wyboru wykonawców dopuszczonych do udziału w procedurze, a w drugim – wyboru oferty lub ofert stanowiących podstawę zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego realizowanego w trybie partnerstwa innowacyjnego.

Procedura ta obejmuje:

1) publikację ogłoszenia o zamówieniu w trybie partnerstwa innowacyjnego,

2) składanie wniosków o dopuszczenie do udziału przez zainteresowanych wykonawców,

3) zaproszenie do składania ofert wstępnych przez dopuszczonych wykonawców,

4) składanie przez wykonawców dopuszczonych do udziału ofert wstępnych,

5) prowadzenie przez zamawiającego negocjacji z wykonawcami ich ofert wstępnych,

6) składanie przez wykonawców kolejnych ofert,

7) prowadzenie przez zamawiającego negocjacji z wykonawcami ofert kolejnych,

8) zaproszenie do składania ofert ostatecznych obejmujących prace badawczo-rozwojowe, których celem jest opracowanie innowacji,

9) zakup innowacji po jej opracowaniu.

4. Prace badawczo rozwojowe. Z definicji partnerstwa innowacyjnego wynika, że oferty powinny obejmować prace badawczo-rozwojowe. Pojęcie prac badawczo-rozwojowych odnosi się do dwóch pojęć pochodzących z Prawa o szkolnictwie wyższym, tj. pojęcia badań i pojęcia prac rozwojowych. Prawo o szkolnictwie wyższym w art. 4 definiuje badania naukowe jako działalność obejmującą:

1) badania podstawowe rozumiane jako prace empiryczne lub teoretyczne mające przede wszystkim na celu zdobywanie nowej wiedzy o podstawach zjawisk i obserwowalnych faktów bez nastawienia na bezpośrednie zastosowanie komercyjne, oraz

2) badania aplikacyjne rozumiane jako prace mające na celu zdobycie nowej wiedzy oraz umiejętności, nastawione na opracowywanie nowych produktów, procesów lub usług lub wprowadzanie do nich znaczących ulepszeń.

Natomiast prace rozwojowe zdefiniowane są jako działalność obejmująca nabywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności, w tym w zakresie narzędzi informatycznych lub oprogramowania, do planowania produkcji oraz projektowania i tworzenia zmienionych, ulepszonych lub nowych produktów, procesów lub usług, z wyłączeniem działalności obejmującej rutynowe i okresowe zmiany wprowadzane do nich, nawet jeżeli takie zmiany mają charakter ulepszeń.

Pomocniczo, w celu lepszego rozumienia pojęć „usługi badawcze” i „usługi rozwojowe”, można odwołać się również do definicji prac badawczych i rozwojowych ujętych w Międzynarodowych Standardach Rachunkowości¹⁴⁶. Zgodnie z definicją prac badawczych, którą posłużono się w Międzynarodowym Standardzie Rachunkowości MSR 38 Wartości niematerialne, prace badawcze są nowatorskim i zaplanowanym poszukiwaniem rozwiązań podjętym z zamiarem zdobycia i przyswojenia nowej wiedzy naukowej i technicznej (paragraf 8 MSR 38). Do przykładów prac badawczych zalicza się:

1) działania zmierzające do zdobycia nowej wiedzy,

2) poszukiwanie, ocenę i końcową selekcję sposobu wykorzystania rezultatów prac badawczych lub wiedzy innego rodzaju,

3) poszukiwanie alternatywnych materiałów, urządzeń, produktów, procesów, systemów lub usług oraz

4) formułowanie, projektowanie, ocenę i końcową selekcję nowych lub udoskonalonych materiałów, urządzeń, produktów, procesów, systemów lub usług (paragraf 56 MSR 38).

Zgodnie z definicją przyjętą w paragrafie 8 MSR 38 prace rozwojowe są praktycznym zastosowaniem odkryć badawczych lub też osiągnięć innej wiedzy w planowaniu lub projektowaniu produkcji nowych lub znacznie udoskonalonych materiałów, urządzeń, produktów, procesów technologicznych, systemów lub usług, które ma miejsce przed rozpoczęciem produkcji seryjnej lub zastosowaniem. Do prac rozwojowych zalicza się:

1) projektowanie, wykonanie i testowanie prototypów i modeli doświadczalnych (przed ich wdrożeniem do produkcji seryjnej lub użytkowania),

2) projektowanie narzędzi, przyrządów do obróbki, form i matryc z wykorzystaniem nowej technologii,

3) projektowanie, wykonanie i funkcjonowanie linii pilotażowej, której wielkość nie umożliwia prowadzenia ekonomicznie uzasadnionej produkcji przeznaczonej na sprzedaż oraz

4) projektowanie, wykonanie i testowanie wybranych rozwiązań w zakresie nowych lub udoskonalonych materiałów, urządzeń, produktów, procesów, systemów lub usług (paragraf 59 MSR 38).

5. Specyfika szacowania wartości zamówienia. Etapy procedury prowadzonej w trybie partnerstwa innowacyjnego zostały selektywnie wskazane w definicji tego trybu. Istotną czynnością poprzedzającą wszczęcie procedury w trybie partnerstwa innowacyjnego jest szacowanie jego wartości. Czynność ta powinna nastąpić po stwierdzeniu niedostępności przedmiotu zamówienia na rynku i korespondować z podjęciem decyzji o zasadności wszczęcia procedury w takim trybie. Szacowanie wartości partnerstwa innowacyjnego reguluje art. 31 Pzp, zgodnie z którym wartością partnerstwa innowacyjnego jest maksymalna wartość wszystkich działań w procesie badawczo-rozwojowym, które mają zostać przeprowadzone w ramach każdego z etapów planowanego partnerstwa, oraz wszystkich dostaw, usług lub robót budowlanych, które mają być opracowane i zamówione na koniec partnerstwa. Dodatkowo jeżeli w partnerstwie innowacyjnym zamawiający przewiduje nagrody, również ich wartość uwzględnia się w szacunkowej wartości zamówienia (art. 31 ust. 4 Pzp). Wydaje się, że dookreślenie wszystkich działań badawczo-rozwojowych składających się na realizację umowy, a następnie wyszacowanie ich wartości będzie zadaniem, które może domagać się zaadresowania w ramach wstępnych konsultacji rynkowych (zobacz art. 84 Pzp). Może też być elementem analizy potrzeb i wymagań.

Ponadto należy zauważyć, że zgodnie z art. 206 ust. 2 Pzp od wartości prac badawczo-rozwojowych uzależnia się wartość finalnych zakupów poprzez wymóg, że wartość zakupów musi być proporcjonalna do wartości inwestycji niezbędnej do ich opracowania. Takie powiązanie wynika z tego, że tylko odpowiednia wielkość (skala) ostatecznych zakupów będzie uzasadniać poniesienie znaczących kosztów całej procedury i inwestycji związanych z wypracowaniem innowacji. Dlatego też szacowanie wartości partnerstwa innowacyjnego musi uwzględniać istnienie tego wprowadzonego przez ustawodawcę powiązania.

6. Cechy odróżniające partnerstwo innowacyjne od innych trybów ustawowych. Partnerstwo innowacyjne służy zakupowi produktów, usług i robót budowlanych, które w momencie inicjowania procedury nie istnieją na rynku. W ramach realizacji umowy zawartej w wyniku partnerstwa innowacyjnego dokonuje się dwóch procesów: zarówno stworzenia przedmiotu zamówienia, jak i zakupienia jego komercyjnych ilości. Współpraca zamawiającego z wykonawcą lub wykonawcami w ramach realizacji umowy ma długotrwały charakter i obejmuje aktywny udział zamawiającego w trakcie opracowywania innowacji. Jeśli zamawiający zawrze umowy z kilkoma partnerami i kilku z nich wypracuje adekwatne do potrzeb zamawiającego rozwiązanie, zamawiający może nabyć różne rozwiązania od kilku partnerów (o ile taka możliwość została uprzednio przewidziana).

---

¹⁴⁶ Załącznik do rozporządzenia Komisji (WE) nr 1126/2008 z dnia 3.11.2008 r. przyjmującego określone międzynarodowe standardy rachunkowości zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1606/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz. Urz. UE nr L 320 z 29.11.2008, str. 1).