Art. 111

Okresy wykluczenia wykonawcy

Wykluczenie wykonawcy następuje:

1) w przypadkach, o których mowa w art. 108 ust. 1 pkt 1 lit. a–g i pkt 2, na okres 5 lat od dnia uprawomocnienia się wyroku potwierdzającego zaistnienie jednej z podstaw wykluczenia, chyba że w tym wyroku został określony inny okres wykluczenia;

2) w przypadkach, o których mowa w:

a) art. 108 ust. 1 pkt 1 lit. h i pkt 2, gdy osoba, o której mowa w tych przepisach, została skazana za przestępstwo wymienione w art. 108 ust. 1 pkt 1 lit. h,

b) art. 109 ust. 1 pkt 2 i 3

‒ na okres 3 lat od dnia uprawomocnienia się odpowiednio wyroku potwierdzającego zaistnienie jednej z podstaw wykluczenia, wydania ostatecznej decyzji lub zaistnienia zdarzenia będącego podstawą wykluczenia, chyba że w wyroku lub decyzji został określony inny okres wykluczenia;

3) w przypadku, o którym mowa w art. 108 ust. 1 pkt 4, na okres, na jaki został prawomocnie orzeczony zakaz ubiegania się o zamówienia publiczne;

4) w przypadkach, o których mowa w art. 108 ust. 1 pkt 5, art. 109 ust. 1 pkt 4, 5, 7 i 9, na okres 3 lat od zaistnienia zdarzenia będącego podstawą wykluczenia;

5) w przypadku, o którym mowa w art. 109 ust. 1 pkt 8, na okres 2 lat od zaistnienia zdarzenia będącego podstawą wykluczenia;

6) w przypadku, o którym mowa w art. 109 ust. 1 pkt 10, na okres roku od zaistnienia zdarzenia będącego podstawą wykluczenia;

7) w przypadkach, o których mowa w art. 108 ust. 1 pkt 6 i art. 109 ust. 1 pkt 6, w postępowaniu o udzielenie zamówienia, w którym zaistniało zdarzenie będące podstawą wykluczenia.

---

1. Uwagi ogólne. Art. 111 Pzp wyznacza granice czasowe wystąpienia okoliczności stanowiącej podstawę wykluczenia wykonawcy z postępowania. Ograniczenie możliwości wykluczenia wykonawców ze względu na upływ czasu, podobnie jak w przypadku instytucji samooczyszczenia, ma na celu realizację zasad proporcjonalności i równego traktowania oraz zapewnienie efektywnej konkurencji na rynku zamówień publicznych.

Art. 111 Pzp transponuje art. 57 ust. 7 dyrektywy klasycznej. W świetle regulacji dyrektywy klasycznej państwa członkowskie ustalają maksymalny okres wykluczenia, w przypadku gdy wykonawca nie podejmie środków naprawczych i zapobiegawczych w celu wykazania swojej rzetelności. Jeżeli okres wykluczenia nie został określony w prawomocnym wyroku, nie przekracza on 5 lat od daty skazania prawomocnym wyrokiem w przypadkach obligatoryjnych podstaw wykluczenia i 3 lat od daty odnośnego zdarzenia w przypadkach fakultatywnych podstaw wykluczenia.

Art. 111 Pzp nie wyznacza ram czasowych dla podstaw wykluczenia związanych z naruszeniem obowiązków dotyczących płatności podatków lub opłacania składek na ubezpieczenie społeczne, o których mowa w art. 108 ust. 1 pkt 3 i art. 109 ust. 1 pkt 1 Pzp. Uregulowanie tej sprawy w art. 111 Pzp nie jest potrzebne. Z art. 108 ust. 1 pkt 3 i art. 109 ust. 1 pkt 1 Pzp wynika, że okres wykluczenia z powodu naruszenia tych obowiązków kończy się chwilą dokonania płatności należnych podatków, opłat lub składek na ubezpieczenie społeczne lub zdrowotne wraz z odsetkami lub grzywnami lub zawarcia wiążącego porozumienia w sprawie spłaty tych należności.

Ustawodawca nie ustalił także okresu wykluczenia wykonawcy z postępowania dla podstaw wykluczenia związanych z zakłóceniem konkurencji wynikającym z wcześniejszego zaangażowania wykonawcy w przygotowanie tego postępowania oraz wystąpienia konfliktu interesów w danym postępowaniu, o których mowa w art. 108 ust. 1 pkt 6 i art. 109 ust. 1 pkt 6 Pzp. Obie podstawy wykluczenia wykonawcy z postępowania ograniczają się do tego konkretnego postępowania i nie są skutkiem nieprawidłowego postępowania wykonawcy, które podważałoby jego rzetelność.

2. Skutki upływu okresu wykluczenia. Jeżeli przewidziany w art. 111 Pzp okres wykluczenia dobiegnie końca, zamawiający nie ma prawa wykluczyć wykonawcy z postępowania ze względu na daną podstawę wykluczenia. Po upływie przewidzianego okresu rzetelność wykonawcy nie może być kwestionowana z powodu popełnionego wcześniej czynu, nawet bez podjęcia działań mających na celu samooczyszczenie.

3. Okres wykluczenia. Jeżeli wykonawca, w stosunku do którego zachodzi podstawa wykluczenia, nie podejmie wystarczających środków naprawczych i zapobiegawczych określonych w art. 110 ust. 2 Pzp, podlega on wykluczeniu z postępowania na okres przewidziany w art. 111 Pzp. Okres wykluczenia oraz jego początek jest różny dla różnych przesłanek wykluczenia.

W zależności od przesłanki wykluczenia okres wykluczenia liczy się od dnia uprawomocnienia się wyroku skazującego za przestępstwo lub wykroczenie, wydania ostatecznej decyzji lub zaistnienia zdarzenia będącego podstawą wykluczenia. Moment zaistnienia zdarzenia będącego podstawą wykluczenia określa się na podstawie przepisów dotyczących podstaw wykluczenia (art. 108 i art. 109 Pzp). Nie zawsze jednak z tych przepisów wynika jasno, czy tym zdarzeniem jest czyn wykonawcy, orzeczenie sądu, decyzja organu lub zamawiającego.

Okresy wykluczenia oraz ich początki dla poszczególnych podstaw wykluczenia przedstawiają się następująco:

3.1. Art. 108 ust. 1 pkt 1 lit. a–g i pkt 2 Pzp. Okres wykluczenia wykonawcy będącego osobą fizyczną, prawomocnie skazaną za przestępstwo, o którym mowa w art. 108 ust. 1 pkt 1 lit. a–g Pzp, lub za odpowiedni czyn zabroniony określony w przepisach prawa obcego, wynosi 5 lat od dnia uprawomocnienia się wyroku skazującego, chyba że w tym wyroku został określony inny okres wykluczenia. Ta sama zasada dotyczy wykonawcy, jeżeli osoba pełniąca funkcje kierownicze u wykonawcy została prawomocnie skazana za przestępstwo, o którym mowa w art. 108 ust. 1 pkt 1 lit. a–g Pzp, lub za odpowiedni czyn zabroniony określony w przepisach prawa obcego.

Wykonawca nie podlega wykluczeniu dopiero, jeżeli udowodni zamawiającemu, że podjął łącznie wszystkie działania naprawcze i zapobiegawcze, o których mowa w art. 110 ust. 2 pkt 1–3 Pzp, konieczne do wykazania jego rzetelności. Przeciwna interpretacja prowadziłaby do obejścia przepisów Pzp dotyczących samooczyszczenia.

3.2. Art. 108 ust. 1 pkt 1 lit. h i pkt 2 Pzp. Okres wykluczenia wykonawcy będącego osobą fizyczną, prawomocnie skazaną za przestępstwo, o którym mowa w art. 108 ust. 1 pkt 1 lit. h Pzp, wynosi 3 lata od dnia uprawomocnienia się wyroku skazującego, chyba że w tym wyroku został określony inny okres wykluczenia. Ta sama zasada dotyczy wykonawcy, jeżeli osoba pełniąca funkcje kierownicze u wykonawcy została prawomocnie skazana za przestępstwo, o którym mowa w art. 108 ust. 1 pkt 1 lit. h Pzp, lub za odpowiedni czyn zabroniony określony w przepisach prawa obcego.

3.3. Art. 108 ust. 1 pkt 4 Pzp. Okres wykluczenia wykonawcy, wobec którego orzeczono zakaz ubiegania się o zamówienia publiczne, jest określony w prawomocnym wyroku, w którym orzeczono taki zakaz, lub prawomocnym orzeczeniu w przedmiocie zastosowania środka zapobiegawczego w postaci zakazu ubiegania się o zamówienie publiczne.

3.4. Art. 108 ust. 1 pkt 5 Pzp. Okres wykluczenia wykonawcy, który zawarł z innymi wykonawcami porozumienie mające na celu zakłócenie konkurencji, wynosi 3 lata od zaistnienia zdarzenia będącego podstawą wykluczenia. Jak już wcześniej wspomniano, w przypadku uczestnictwa w kartelu takim zdarzeniem jest co do zasady decyzja właściwego organu do spraw ochrony konkurencji.

3.5. Art. 109 ust. 1 pkt 2 i 3 Pzp. Okres wykluczenia wykonawcy będącego osobą fizyczną, prawomocnie skazaną za przestępstwo, o którym mowa w art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. a Pzp, lub za odpowiedni czyn zabroniony określony w przepisach prawa obcego lub ukaranego za wykroczenie, o którym mowa w art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. b Pzp, wynosi 3 lata od dnia uprawomocnienia się wyroku skazującego lub nakładającego karę, chyba że w tym wyroku został określony inny okres wykluczenia. Ta sama zasada dotyczy wykonawcy, jeżeli osoba pełniąca funkcje kierownicze u wykonawcy została prawomocnie skazana za przestępstwo, o którym mowa w art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. a Pzp, za odpowiedni czyn zabroniony określony w przepisach prawa obcego lub ukarana za wykroczenie, o którym mowa w art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. b Pzp.

Z kolei okres wykluczenia wykonawcy, wobec którego wydano ostateczną decyzję administracyjną, o której mowa w art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. c Pzp, wynosi 3 lata od dnia wydania ostatecznej decyzji.

3.6. Art. 109 ust. 1 pkt 4 Pzp. Okres wykluczenia wykonawcy znajdującego się w jednej z sytuacji określonych w tym przepisie wynosi 3 lata od dnia zaistnienia zdarzenia będącego podstawą wykluczenia.

Zawarta w art. 111 pkt 4 Pzp regulacja dotycząca okresu wykluczenia nie ma zastosowania do wykonawcy, którego działalność gospodarcza została zawieszona. Zawieszenie działalności gospodarczej na podstawie art. 23 i 24 Prawa przedsiębiorców nie jest skutkiem nieprawidłowego postępowania wykonawcy, które podważałoby jego rzetelność. Dlatego okres wykluczenia rozpoczyna się z chwilą zawieszenia działalności, a kończy z momentem jej wznowienia.

3.7. Art. 109 ust. 1 pkt 5 Pzp. Okres wykluczenia wykonawcy, który poważnie naruszył obowiązki zawodowe, wynosi 3 lata od dnia zaistnienia zdarzenia będącego podstawą wykluczenia.

3.8. Art. 109 ust. 1 pkt 7 Pzp. Okres wykluczenia wykonawcy, który naruszył istotne zobowiązanie umowne, wynosi 3 lata od dnia zaistnienia zdarzenia będącego podstawą wykluczenia. Dyskwalifikującym zdarzeniem jest, w zależności od okoliczności, wypowiedzenie lub odstąpienie od umowy, powstanie roszczenia o zapłatę odszkodowania, realizacja uprawnień do wykonania zastępczego lub z tytułu rękojmi za wady.

3.9. Art. 109 ust. 1 pkt 8 Pzp. W tym przypadku okres wykluczenia wykonawcy wynosi 2 lata od dnia wprowadzenia zamawiającego w błąd przy przekazywaniu informacji lub, w przypadku zatajenia informacji, od dnia, w którym upłynął termin na przedstawienie informacji.

3.10. Art. 109 ust. 1 pkt 9 Pzp. W przypadku wywierania niedozwolonego wpływu na postępowanie o udzielenie zamówienia okres wykluczenia wynosi 3 lata od dnia zachowania wykonawcy stanowiącego powód wykluczenia.

3.11. Art. 109 ust. 1 pkt 10 Pzp. W przypadku przedstawienia informacji wprowadzających w błąd okres wykluczenia wykonawcy wynosi 1 rok od dnia przedstawienia takich informacji.