Dział VIII
Organy właściwe w sprawach zamówień
Rozdział 1
Prezes Urzędu
Art. 469
Kompetencje Prezesa Urzędu
Prezes Urzędu:
1) czuwa nad systemem zamówień, w szczególności czuwa nad przestrzeganiem zasad udzielania zamówień i dokonuje kontroli procesu udzielania zamówień w zakresie przewidzianym ustawą, oraz upowszechnia zasady etyki zawodowej osób wykonujących zadania w systemie zamówień;
2) podejmuje rozstrzygnięcia w indywidualnych sprawach przewidzianych ustawą;
3) prowadzi współpracę międzynarodową w sprawach związanych z zamówieniami;
4) dokonuje analiz funkcjonowania systemu zamówień;
5) opracowuje i opiniuje projekty aktów normatywnych dotyczących zamówień;
6) dąży do zapewnienia jednolitego stosowania przepisów o zamówieniach, przy uwzględnieniu orzecznictwa sądów oraz trybunałów, w szczególności upowszechnia orzeczenia Krajowej Izby Odwoławczej, sądów powszechnych, Sądu Najwyższego, Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej oraz Trybunału Konstytucyjnego, dotyczące zamówień;
7) przygotowuje i upowszechnia przykładowe wzory umów w sprawach zamówień publicznych, regulaminów oraz innych dokumentów stosowanych przy udzielaniu zamówień;
8) przygotowuje, na podstawie orzecznictwa Krajowej Izby Odwoławczej oraz sądu zamówień publicznych, i podaje do publicznej wiadomości przykładowe postanowienia umowne, które mogą być niezgodne z art. 433;
9) prowadzi działalność edukacyjno-informacyjną w zakresie zamówień;
10) udziela informacji z zakresu zamówień, przy pomocy centrum telefonicznego oraz przy użyciu środków komunikacji elektronicznej;
11) upowszechnia wiedzę o zamówieniach, w tym w zakresie informacji analitycznych;
12) prowadzi działania związane z informatyzacją systemu zamówień;
13) wydaje w formie elektronicznej Biuletyn Zamówień Publicznych, w którym zamieszczane są ogłoszenia przewidziane ustawą;
14) zapewnia funkcjonowanie systemu środków ochrony prawnej w zakresie postępowania odwoławczego;
15) prowadzi i ogłasza na stronie internetowej Urzędu listę organizacji uprawnionych do wnoszenia środków ochrony prawnej;
16) zgłasza kandydatów na Prezesa i wiceprezesów Krajowej Izby Odwoławczej;
17) zgłasza wniosek o powołanie rzecznika dyscyplinarnego Krajowej Izby Odwoławczej;
18) przedstawia ministrowi właściwemu do spraw gospodarki, do zatwierdzenia, w terminie do dnia 31 października każdego roku, plan sposobu wykonania zadań określonych w pkt 7 i 9, w kolejnym roku kalendarzowym;
19) przedstawia ministrowi właściwemu do spraw gospodarki sprawozdanie z działalności Krajowej Izby Odwoławczej, za poprzedni rok kalendarzowy, uwzględniające problemy wynikające z jej orzecznictwa;
20) opracowuje i przedstawia Radzie Ministrów, w terminie do dnia 31 lipca każdego roku, oraz właściwej komisji sejmowej, sprawozdanie z funkcjonowania systemu zamówień, w tym w zakresie realizacji zadań, o których mowa w pkt 6 i 7, w poprzednim roku kalendarzowym, uwzględniając w nim analizę swojej działalności;
21) przekazuje Komisji Europejskiej, co trzy lata, sprawozdanie z monitorowania funkcjonowania systemu zamówień oraz sprawozdanie statystyczne dotyczące zamówień, których wartość jest mniejsza niż progi unijne;
22) przekazuje Komisji Europejskiej, co roku, do dnia 31 marca, wyroki Krajowej Izby Odwoławczej z poprzedniego roku kalendarzowego, dotyczące odwołań w sprawie postępowań o udzielenie zamówienia, w których nie orzeczono unieważnienia umowy ze względu na ważny interes publiczny, o którym mowa w art. 554 ust. 3 pkt 2 lit. c, wraz z ich uzasadnieniem;
23) przedstawia stanowisko w związku z wątpliwościami interpretacyjnymi między organami kontroli, o których mowa w art. 596 ust. 2, na wniosek organu kontroli;
24) opiniuje kwestionariusz kontroli, o którym mowa w art. 599 ust. 1, o ile organ kontroli zwróci się o wydanie opinii.
1. Nowe zadania Prezesa Urzędu. Jak wskazano w treści uzasadnienia do projektu Pzp2, nowe obowiązki Prezesa Urzędu dotyczą wspierania zamawiających w prawidłowym przeprowadzaniu postępowania oraz wykorzystaniu odpowiednich narzędzi, jakie daje im Pzp. Wyrazem tego podejścia jest m.in. zadanie polegające na udzielaniu informacji z zakresu zamówień przy pomocy centrum telefonicznego oraz przy użyciu środków komunikacji elektronicznej, jak również upowszechnianie wiedzy o zamówieniach, w tym w zakresie informacji analitycznych. Dodatkowymi zadaniami dla Prezesa Urzędu są przedstawianie stanowisk w związku z wątpliwościami interpretacyjnymi między organami kontroli oraz opiniowanie kwestionariuszy kontroli, o których mowa w art. 599 ust. 1 Pzp, o ile organ kontroli zwróci się o wydanie opinii. Istotnym z punktu widzenia potencjalnych wykonawców nowym zadaniem Prezesa Urzędu jest przygotowywanie – na podstawie orzecznictwa KIO i sądu zamówień publicznych – katalogu przykładowych postanowień umownych naruszających art. 433 Pzp, tj. przewidujących: odpowiedzialność wykonawcy za opóźnienie, chyba że jest to uzasadnione okolicznościami lub zakresem zamówienia, naliczanie kar umownych za zachowanie wykonawcy niezwiązane bezpośrednio lub pośrednio z przedmiotem umowy lub jej prawidłowym wykonaniem, odpowiedzialność wykonawcy za okoliczności, za które wyłączną odpowiedzialność ponosi zamawiający, oraz możliwość ograniczenia zakresu zamówienia przez zamawiającego bez wskazania minimalnej wartości lub wielkości świadczenia stron.
Nowa rola Prezesa Urzędu ma przyczynić się do zwiększenia wiedzy o zamówieniach publicznych, a nowe zadania Prezesa Urzędu ujęte w Pzp stanowią konsekwencję wprowadzenia do Pzp nowych rozwiązań/instytucji prawnych.
2. Inne zadania Prezesa Urzędu. W katalogu zadań realizowanych przez Prezesa Urzędu znalazły się zadania związane z posiadanym przymiotem centralnego organu administracji rządowej właściwego w sprawach zamówień publicznych, dotyczące m.in. funkcji kontrolnej, inicjatywy legislacyjnej, sprawozdawczości, informatyzacji czy funkcjonowania KIO. Są to:
1) czuwanie nad systemem zamówień, w szczególności czuwanie nad przestrzeganiem zasad udzielania zamówień i dokonywanie kontroli procesu udzielania zamówień w zakresie przewidzianym Pzp, oraz upowszechnianie zasad etyki zawodowej osób wykonujących zadania w systemie zamówień;
2) podejmowanie rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach przewidzianych Pzp. Zgodnie z tym przepisem Prezes Urzędu posiada kompetencje do wydawania decyzji administracyjnych. Zgodnie z art. 621 ust. 1 Pzp Prezes Urzędu nakłada karę pieniężną w drodze decyzji administracyjnej. Rozstrzygnięcie w formie decyzji administracyjnej następuje również w przypadku określonym w art. 470 ust 2 Pzp, tj. wpisu na listę, odmowy wpisu lub skreślenia z listy organizacji uprawnionych do wnoszenia środków ochrony prawnej;
3) prowadzenie współpracy międzynarodowej w sprawach związanych z zamówieniami. Współpraca ta znajduje swój wyraz w:
a. udziale w unijnym procesie legislacyjnym, w tym w szczególności w opracowywaniu projektów stanowisk Rządu RP odnośnie do unijnych dokumentów legislacyjnych w dziedzinie zamówień publicznych oraz w prezentowaniu ich na forum właściwych unijnych grup roboczych i komitetów,
b. reprezentowaniu Polski w unijnych grupach roboczych, komitetach, sieciach współpracy właściwych w zakresie zamówień publicznych,
c. opracowywaniu projektów stanowisk Rządu RP w sprawach z zakresu zamówień publicznych toczących się przed TSUE oraz w postępowaniach wszczętych przez KE przeciwko Polsce w związku z naruszeniem prawa unijnego w dziedzinie zamówień publicznych,
d. prowadzeniu współpracy Urzędu z instytucjami zajmującymi się problematyką zamówień publicznych w innych krajach, instytucjami Unii Europejskiej oraz z organizacjami międzynarodowymi, w tym z OECD, ONZ oraz Radą Europy,
e. wypracowywaniu stanowisk w zakresie aspektów polityki handlowej UE dotyczących zamówień publicznych;
4) dokonywanie analiz funkcjonowania systemu zamówień (które wykorzystywane są do realizacji zadań Prezesa Urzędu, przygotowywania planów i sprawozdań) oraz dążenie do zapewnienia jednolitego stosowania przepisów o zamówieniach, przy uwzględnieniu orzecznictwa sądów oraz trybunałów, w szczególności upowszechnianie orzeczeń KIO, sądów powszechnych, SN, TSUE oraz TK, dotyczących zamówień. Ta ostatnia kompetencja sprowadza się do dbania o jednolitość w stosowaniu przepisów dotyczących zamówień publicznych, zarówno tych krajowych, jak i unijnych;
5) opracowywanie i opiniowanie projektów aktów normatywnych dotyczących zamówień. Zasady opracowywania i opiniowania projektów aktów normatywnych reguluje ustawa o Radzie Ministrów oraz Regulamin pracy Rady Ministrów. Zgodnie z § 20 Regulaminu pracy Rady Ministrów do opracowania, prowadzenia procesu uzgodnień, konsultacji publicznych lub opiniowania oraz wnoszenia do rozpatrzenia projektu dokumentu rządowego jest uprawniony m.in. podmiot, którego upoważnienie wynika z przepisów odrębnych, bądź też podmiot, który został upoważniony przez Prezesa Rady Ministrów do wykonania tych czynności. Dodatkowo właściwy minister może upoważnić do opracowania lub do prowadzenia procesu uzgodnień, konsultacji publicznych lub opiniowania projektu dokumentu rządowego centralny organ administracji rządowej podległy temu ministrowi lub przez niego nadzorowany. W obu wymienionych przypadkach Prezes Urzędu może pełnić rolę „organu wnioskującego” w rozumieniu Regulaminu pracy Rady Ministrów. Natomiast obowiązek opiniowania lub uzgodnienia z Prezesem Urzędu projektów aktów prawnych, które dotyczą sfery jego działania, wynika z § 35 ust. 4 tego aktu. Stanowi on, iż w przypadkach określonych w odrębnych przepisach projekt dokumentu rządowego podlega uzgodnieniom ze wskazanymi w tych przepisach organami lub podmiotami, których zakresu działania dotyczy projekt. Również § 38 ust. 1 Regulaminu pracy Rady Ministrów wskazuje, iż organ wnioskujący kieruje projekt dokumentu rządowego do zaopiniowania m.in. przez organy administracji rządowej lub inne organy i instytucje państwowe, jeżeli projekt dotyczy ich zakresu działania;
6) przygotowywanie i upowszechnianie przykładowych wzorów umów w sprawach zamówień publicznych, regulaminów oraz innych dokumentów stosowanych przy udzielaniu zamówień, prowadzenie działalności edukacyjno-informacyjnej w zakresie zamówień. Celem tych działań jest kształtowanie dobrej praktyki, rozwijanie wiedzy oraz wzmacnianie profesjonalizmu pracowników w obszarze zamówień publicznych. Aktywność ta służy upowszechnianiu wiedzy o zamówieniach publicznych, pobudzaniu efektywności i przejrzystości udzielanych zamówień oraz promowaniu nowoczesnych rozwiązań w tej dziedzinie. Działalność edukacyjno-informacyjna koncentruje się na organizacji konferencji, seminariów i szkoleń, opracowywaniu oraz wspieraniu projektów umożliwiających wymianę doświadczeń, upowszechnianie wiedzy adresowanej do różnych grup odbiorców, zwłaszcza zamawiających i przedsiębiorców, ale też ekspertów i środowisk akademickich. Istotne znaczenie ma również działalność wydawnicza i udostępnianie informacji z wykorzystaniem narzędzi elektronicznych. Zadanie to wpisuje się w szeroko rozwijany projekt dotyczący profesjonalizacji zamówień publicznych;
7) prowadzenie działań związanych z informatyzacją systemu zamówień oraz wydawanie w formie elektronicznej BZP, w którym zamieszczane są ogłoszenia przewidziane Pzp. Biuletyn Zamówień Publicznych wydawany jest wyłącznie w formie elektronicznej i zawiera on m.in. ogłoszenia o zamówieniu, ogłoszenia o zamiarze zawarcia umowy, ogłoszenia o wyniku postępowania, ogłoszenia o konkursie, ogłoszenia o wynikach konkursu, ogłoszenia o zmianie ogłoszenia, ogłoszenia o zmianie umowy, ogłoszenia o wykonaniu umowy. Elektronizacja Biuletynu Zamówień Publicznych wpisuje się w projekt pełnej elektronizacji zamówień publicznych, którą zapewnia platforma e–Zamówienia. Wdrożenie platformy zapewnia kompletność i spójność informacji o funkcjonowaniu rynku zamówień publicznych w Polsce;
8) zapewnienie funkcjonowania systemu środków ochrony prawnej w zakresie postępowania odwoławczego. Kompetencja Prezesa Urzędu w tym zakresie ogranicza się jedynie do zapewnienia organizacji pracy KIO. Pozostałe kompetencje dotyczące funkcjonowania KIO należą do Prezesa KIO i samej Izby;
9) prowadzenie i ogłaszanie na stronie internetowej Urzędu listy organizacji uprawnionych do wnoszenia środków ochrony prawnej (zob. komentarz do art. 470 Pzp);
10) zgłaszanie kandydatów na Prezesa i wiceprezesów KIO;
11) przygotowywanie dokumentów planistycznych i sprawozdawczych na poziomie krajowym i europejskim.
2 Uzasadnienie do rządowego projektu ustawy – Prawo zamówień publicznych, druk nr 3624, http://www.sejm.gov.pl/sejm8.nsf/druk.xsp?nr=3624 (dostęp: 28 lutego 2020 r.)