Art. 245

Rachunek kosztów cyklu życia

1. Kryterium kosztu może być oparte na metodzie efektywności kosztowej, jaką jest rachunek kosztów cyklu życia.

2. Rachunek kosztów cyklu życia może obejmować w odpowiednim zakresie niektóre lub wszystkie koszty ponoszone w czasie cyklu życia produktu, usługi lub robót budowlanych.

3. Do kosztów, o których mowa w ust. 1, należą w szczególności koszty:

1) poniesione przez zamawiającego lub innych użytkowników, związane z:

a) nabyciem,

b) użytkowaniem, w szczególności zużyciem energii i innych zasobów,

c) utrzymaniem,

d) wycofaniem z eksploatacji, w szczególności koszty rozbiórki i recyklingu;

2) przypisywane ekologicznym efektom zewnętrznym, związane z produktem, usługą lub robotami budowlanymi w okresie ich cyklu życia, o ile ich wartość pieniężną można określić i zweryfikować, w szczególności koszty emisji gazów cieplarnianych i innych zanieczyszczeń oraz inne związane z łagodzeniem zmian klimatu.

4. W przypadku szacowania kosztów w oparciu o rachunek kosztów cyklu życia, w dokumentach zamówienia określa się dane, które mają przedstawić wykonawcy, oraz metodę, którą zastosuje zamawiający do oszacowania kosztów cyklu życia na podstawie tych danych.

5. Metoda szacowania kosztów przypisywanych ekologicznym efektom zewnętrznym musi spełniać łącznie następujące warunki:

1) opierać się na kryteriach obiektywnie możliwych do zweryfikowania i niedyskryminujących;

2) być dostępna dla wszystkich zainteresowanych stron;

3) zapewniać, aby dostarczanie danych przez wykonawców działających z należytą starannością nie było nadmiernie uciążliwe, także dla wykonawców z państw trzecich będących stronami Porozumienia Światowej Organizacji Handlu w sprawie zamówień rządowych lub innych umów międzynarodowych, których stroną jest Unia Europejska.

6. W przypadku gdy na podstawie przepisów prawa Unii Europejskiej, określonych w załączniku XIII do dyrektywy 2014/24/UE, stanie się obowiązkowa wspólna metoda obliczania kosztów cyklu życia, oszacowanie kosztów cyklu życia jest dokonywane z zastosowaniem tej metody.

7. Minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa określi, w drodze rozporządzenia, metodę kalkulacji kosztów cyklu życia budynków, uwzględniających koszty określone w ust. 3 pkt 1 lit. a–c, oraz sposób przedstawiania informacji o tych kosztach, kierując się potrzebą zapewnienia ujednolicenia i wiarygodności tych kalkulacji.

---

1. Metoda efektywności kosztowej. Zamawiający ma możliwość wyboru jako kryterium oceny ofert kryterium kosztu. Jeżeli zdecyduje się oprzeć wybór najkorzystniejszej oferty na tym kryterium, może skorzystać z podejścia opartego na metodzie efektywności kosztowej oferty, jaką jest rachunek kosztów cyklu życia. Zgodnie z art. 7 pkt 2 Pzp przez cykl życia należy rozumieć wszelkie możliwe kolejne lub powiązane fazy istnienia przedmiotu dostawy, usługi lub roboty budowlanej, w szczególności badanie, rozwój, projektowanie przemysłowe, testowanie, produkcję, transport, używanie, naprawę, modernizację, zmianę, utrzymanie przez okres istnienia, logistykę, szkolenie, zużycie, wyburzenie, wycofanie i usuwanie.

2. Koszty ponoszone w czasie cyklu życia. Pzp wskazuje, że rachunek kosztów cyklu życia może obejmować w odpowiednim zakresie niektóre lub wszystkie koszty ponoszone w czasie cyklu życia produktu, usługi lub robót budowlanych. W szczególności do kosztów cyklu życia zaliczają się koszty, które będą ponoszone przez zamawiającego (odpowiednio przez użytkowników, na rzecz których zamawiający udziela zamówienia) związane z:

1) nabyciem, w tym początkowa cena nabycia tego produktu,

2) użytkowaniem obejmującym m.in. zużycie energii i innych zasobów, jak np. gaz, energia cieplna, nabywanie części, odczynników itp.,

3) utrzymaniem, a więc np. kosztami opłat licencyjnych, przeglądów okresowych itp.

4) wycofaniem z eksploatacji, w tym koszty rozbiórki i recyklingu.

Niekoniecznie wszystkie koszty muszą być uwzględnione w rachunku kosztów cyklu życia – jest to uzależnione od przedmiotu zamówienia i przewidywanego ponoszenia przez zamawiającego (użytkowników) kosztów związanych z poszczególnymi fazami cyklu życia. W zależności od przedmiotu zamówienia, kosztami cyklu życia mogą być objęte nawet wcześniejsze fazy cyklu życia dostawy, usługi lub roboty budowlanej niż samo nabycie. Mogą to być koszty związane z fazą badania, rozwoju, projektowania przemysłowego, testowania albo produkcji. Z reguły będą to jednak koszty ponoszone od momentu nabycia do zakończenia eksploatacji przedmiotu zamówienia. Ponadto rachunek kosztów cyklu życia może obejmować koszty przypisane ekologicznym efektom zewnętrznym, związane z produktem, usługą lub robotami budowlanymi w okresie ich cyklu życia, np. koszty emisji gazów cieplarnianych i innych zanieczyszczeń oraz inne koszty łagodzenia zmiany klimatu. Ten ostatni aspekt szacowania kosztów cyklu życia pozwala nie tylko na ustalenie, czy oferta wykonawcy jest korzystna dla zamawiającego z perspektywy gospodarczej, ale również pozwala na włączenie do tej oceny finansowej wyceny wpływu produktu na środowisko (zewnętrzne koszty środowiskowe są ujmowane w rachunku kosztów cyklu życia, o ile można określić i zweryfikować ich wartość pieniężną). Zastosowanie rachunku kosztów cyklu życia wymaga od zamawiającego uszczegółowienia w dokumentach zamówienia zakresu informacji wymaganych od wykonawców oraz wskazania metody szacowania wartości tych kosztów. Pzp nie określa jednej metodologii szacowania kosztów cyklu życia dla poszczególnych rodzajów zamówień. Zamawiający mogą skorzystać z metodologii istniejących na rynku lub wypracować własną metodologię, w szczególności na potrzeby określonego zamówienia, określonych typów zamówień lub wszystkich udzielanych przez siebie zamówień. Taka metodologia, aby można ją było wykorzystać do uwzględnienia kosztów przypisywanych ekologicznym efektom zewnętrznym, musi spełniać warunki: obiektywności kryteriów, na których została oparta, dostępności dla wszystkich zainteresowanych stron oraz nieuciążliwości nadmiernej dla wykonawców w zakresie gromadzenia danych niezbędnych do zastosowania tej metodologii (art. 245 ust. 5 Pzp). W przypadku wprowadzenia dla państw Unii Europejskiej obowiązkowej wspólnej metody obliczania kosztów cyklu życia na mocy unijnego aktu ustawodawczego przyjętego w określonej dziedzinie zamawiający będą mieli obowiązek stosowania jej w ramach postępowania przetargowego. Do tego czasu mogą stosować własne metodologie albo metodologie krajowe.

3. Ekologiczne efekty zewnętrzne. Ponieważ pojęcie rachunku kosztów cyklu życia obejmuje koszty w trakcie całego cyklu życia robót budowlanych, dostaw lub usług, zaliczyć do nich można nie tylko koszty wewnętrzne, takie jak koszty badań, które należy przeprowadzić, rozwoju, produkcji, transportu, użytkowania, konserwacji i utylizacji na końcu cyklu życia, ale także koszty przypisane ekologicznym efektom zewnętrznym, takim jak zanieczyszczenia spowodowane wydobywaniem surowców wykorzystywanych w produkcie lub spowodowane przez sam produkt lub jego wytworzenie, o ile czynniki te można wyliczyć i monitorować. Stosowane przez zamawiających metody szacowania kosztów przypisanych ekologicznym efektom zewnętrznym powinny być opracowane z wyprzedzeniem w sposób obiektywny i niedyskryminujący oraz być dostępne dla wszystkich zainteresowanych stron. Metody takie mogą być opracowywane na szczeblu krajowym, regionalnym lub lokalnym, ale w celu uniknięcia zakłóceń konkurencji w wyniku ich wprowadzenia powinny one zachować charakter ogólny w tym sensie, że nie powinny być opracowywane specjalnie dla konkretnego postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Nie zostały opracowane wspólne metodologie kalkulacji kosztów cyklu życia dla konkretnych kategorii dostaw lub usług na szczeblu unijnym.

Warunki realizacji zamówienia dotyczące kwestii środowiskowych mogą obejmować np. dostarczenie, opakowanie i utylizację produktów, a w odniesieniu do zamówień na roboty budowlane i na usługi – minimalizację odpadów lub efektywne gospodarowanie zasobami. Warunek związku z przedmiotem zamówienia wyklucza jednak, by kryteria i warunki dotyczyły ogólnej polityki przedsiębiorstwa (firmy) wykonawcy, gdyż nie można byłoby uznać ich za czynnik charakteryzujący konkretny proces produkcji lub dostarczania zakupionych robót budowlanych, dostaw lub usług. Zamawiający nie powinni mieć zatem możliwości wymagania od wykonawców, by prowadzili określoną politykę społecznej lub środowiskowej odpowiedzialności przedsiębiorstw.

4. Delegacja do wydania rozporządzenia określającego metodę kalkulacji kosztów cyklu życia budynków. W art. 245 ust. 7 Pzp została zawarta delegacja do wydania przez ministra właściwego do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa rozporządzenia określającego metodę kalkulacji kosztów cyklu życia budynków. Mając na względzie, iż delegacja ta odnosi się do obliczania kosztów cyklu życia budynków, warto zauważyć, że w formule kalkulacji ceny budowanej, czyli ceny obiektu lub roboty budowlanej, koszt wyprodukowania danego obiektu lub wykonania roboty budowlanej jest podstawowym elementem ceny. Natomiast w rachunku kosztów cyklu życia cena związana z wybudowaniem obiektu lub wykonaniem roboty budowlanej jest tylko jednym z elementów składających się na koszty cyklu życia. Podobna uwaga może mieć zastosowanie odpowiednio także w odniesieniu do dostaw i usług. W związku z powyższym wydaje się uzasadnione przyjęcie założenia, iż zazwyczaj nie będzie potrzeby zastosowania w postępowaniu opartym na kryterium kosztu cyklu życia dodatkowo kryterium cenowego w celu wyboru oferty najkorzystniejszej (chyba że specyfika przedmiotu zamówienia uzasadni zastosowanie obu tych kryteriów jednocześnie).