Dział VIII
Organy właściwe w sprawach zamówień
Rozdział 2
Krajowa Izba Odwoławcza
Oddział 2
Zasady działania Izby
Art. 491
Wyłączenie na wniosek członka składu
1. Prezes Izby wyłącza członka składu orzekającego, na jego żądanie lub wniosek strony, jeżeli zachodzą okoliczności uzasadniające wyłączenie członka, w szczególności gdy zachodzą okoliczności faktyczne lub prawne, które mogą budzić uzasadnione wątpliwości co do jego bezstronności.
2. Członek składu orzekającego zawiadamia pisemnie Prezesa Izby o podstawie swojego wyłączenia.
3. Strona składa wniosek o wyłączenie członka składu orzekającego, na piśmie, uprawdopodobniając okoliczności uzasadniające wyłączenie. Ponowny wniosek oparty na tych samych okolicznościach pozostawia się bez rozpatrzenia. O pozostawieniu wniosku bez rozpatrzenia rozstrzyga Prezes Izby.
4. Przepisy ust. 1–3 stosuje się odpowiednio do członka składu biorącego udział w podjęciu uchwały, o której mowa w art. 487 ust. 3.
1. Wyłączenie na wniosek członka składu (iudex suspectus). W sytuacji, gdy zachodzą okoliczności faktyczne lub prawne, które mogą budzić uzasadnione wątpliwości co do bezstronności członka składu orzekającego wyznaczonego do rozpoznania odwołania lub składu biorącego udział w podjęciu uchwały w sprawie zastrzeżeń do wyników kontroli, kieruje on do Prezesa KIO żądanie wyłączenia ze składu orzekającego, zawiadamiając pisemnie o podstawach uzasadniających wyłączenie. Prezes KIO nie może bowiem dokonać wyłączenia członka składu orzekającego z urzędu. Przepis ten powinien być interpretowany szeroko zarówno w rozumieniu przedmiotowym, jak i podmiotowym. Każda relacja budząca uzasadnione wątpliwości (np. pokrewieństwo, przyjaźń, stosunek pracy) powinna stanowić przesłankę wyłączenia. Dotyczy to zarówno stron i uczestników postępowania odwoławczego oraz ich pełnomocników, jak i zamawiających, których postępowania były przedmiotem kontroli Prezesa Urzędu.
2. Wyłączenie na wniosek strony. W sytuacji, gdy strona postępowania odwoławczego poweźmie wątpliwości co do bezstronności członka KIO wyznaczonego do rozpoznania odwołania, zawiadamia o tym na piśmie Prezesa Izby. Ustawodawca zdecydował, że wystarczające jest uprawdopodobnienie okoliczności stanowiących podstawę wyłączenia. Zgodnie z utrwalonym w orzecznictwie poglądem o wyłączeniu od orzekania członka składu nie mogą decydować subiektywne odczucia wnioskodawcy. „Instytucja wyłączenia sędziego na wniosek związana jest nie z wystąpieniem jakiejkolwiek wątpliwości co do bezstronności sędziego rozpoznającego sprawę, ale z ujawnieniem się uzasadnionych wątpliwości co do bezstronności sędziego (art. 49 Kpc). Zatem o możliwości wyłączenia sędziego od rozpoznania sprawy nie decyduje samo odczucie strony co do bezstronności sędziego, ale odczucie co do tych wątpliwości musi być uzasadnione w okolicznościach danej sprawy. Ciężar uprawdopodobnienia wystąpienia takich okoliczności spoczywa na stronie wnoszącej o wyłączenie sędziego”19. Strona nie może ponowić wniosku o wyłączenie członka składu orzekającego. Wniosek taki decyzją Prezesa Izby nie będzie rozpoznany.
3. Wyłączenie członka składu biorącego udział w podejmowaniu uchwały. Jak wynika z art. 491 ust. 4 Pzp, wniosek o wyłączenie można również złożyć w przypadku członka składu biorącego udział w podjęciu uchwały zawierającej opinię do zastrzeżeń zamawiającego do wyniku kontroli. Jeżeli członek składu wyznaczonego do podjęcia uchwały złoży wniosek o wyłączenie ze składu opiniującego zastrzeżenia, w którym wskaże na okoliczności uzasadniające jego wyłączenie, Prezes Izby podejmie decyzję o jego wyłączeniu. Do czynności zmierzających do wyłączenia członka Izby ze składu opiniującego zastrzeżenia przepisy art. 491 ust. 1–3 Pzp stosuje się odpowiednio, z tym że na gruncie wskazanych przepisów brak jest możliwości złożenia wniosku o wyłączenie członka składu opiniującego zastrzeżenia przez stronę z uwagi na brak wiedzy na temat członków składu biorących udział w podjęciu uchwały, aż do momentu zapoznania się z treścią uchwały. Ponadto uchwała zawiera jedynie opinię, która jest wiążąca dla Prezesa Urzędu, nie mamy tu stron postępowania.
19 Wyrok SA w Gdańsku z dnia 25 marca 2018 r., sygn. akt V ACa 823/16, LEX nr 2534763